Grenzen stellen is spelen in een speelveld
Als je gezondheidsproblemen hebt die langer dan drie tot zes maanden duren, spreek je van chronische gezondheidsklachten. Sommige van deze klachten herstellen, andere blijven bestaan omdat je bijvoorbeeld een chronische aandoening hebt.
In eerste instantie is alles gericht op herstel of het in rustiger vaarwater krijgen van je klachten. Je bent druk met allerlei tests of onderzoeken, instellen van eventuele medicijnen en soms een revalidatietraject. Als dit achter de rug is, begin je de draad van je leven weer op te pakken. Hoe pas je de nieuwe situatie in je leven in?
Zoektocht
Dat is een individuele zoektocht. Het is volkomen logisch dat je nog strubbelingen tegenkomt. Een van de meest voorkomende worstelingen hierbij is het stellen van je grenzen. Wat je nu wel en niet aankunt, is in het begin ook onduidelijk. De enige manier om daarachter te komen hoe het voor jou werkt, is er mee te gaan spelen, te ervaren en te onderzoeken. Enige mate van onzekerheid in deze zoektocht, is volkomen normaal. Grenzen stellen is een dynamisch proces.
Hoe speel je dan?
Er zijn 4 zaken die hierbij van belang zijn: de mate waarin jij herstelt, je basisniveau, je uiterste grens en je grensgebied. Opvallend is dat als we het over grenzen stellen hebben, de meeste mensen dan de uiterste grens voor ogen hebben. Dat deze grens het moment is om te zeggen: ‘stop, tot hier en niet verder’. In feite ben je dan al te laat. Een uiterste grens heet niet voor niks uiterste grens.
In het begin zul je de uiterste grens zeker een aantal malen overschrijden. Dat is geen probleem als je maar voor jezelf opslaat hoe dat voelt en hoe snel je ervan herstelt. Het is van belang te weten wat jij nodig hebt om lichamelijke en geestelijk te herstellen van activiteiten. Als je weet wat voor jou werkt om te herstellen, helpt het je ook je basisniveau te vinden. Dat is het niveau waarop jij jezelf het meest fit voelt of de minste klachten hebt.
Wanneer je klachten in rustiger vaarwater zijn gekomen, is het je bijvoorbeeld duidelijk dat je 12 uur per week kunt werken verdeeld over 4 werkdagen of je kunt een half uur wandelen of 2 uur per dag vrijwilligerswerk doen of……. vul het voor jezelf in. Experimenteer met de activiteiten die je normaal gesproken doet.
Grensgebied
In het begin zul je regelmatig switchen tussen je uiterste grens en je basisniveau. Deels vanwege onervarenheid wat je nu aankan, deels schat je jezelf in het begin vaak te enthousiast in en merk je achteraf dat het nu nog teveel is wat je wilt. Als je zicht hebt hoe je basisniveau eruit ziet en weet hoe het voelt als je je uiterste grens overgaat, is je speelveld bekend. Dat is je grensgebied.
Dan kun je nu gaan spelen in dit gebied. De eerste opdracht van het spel is dat je voorkomt dat je over je uiterste grens gaat. Je weet nu hoe het voelt als je in de buurt van je uiterste grens komt dus zet je op tijd je herstelacties in.
Hoe meer ervaring je krijgt, hoe meer zelfvertrouwen je opbouwt in het grensgebied. Zo zie je ook minder op tegen bijvoorbeeld een drukke dag omdat je weet wanneer je even een pauze in moet lassen of momenten voor jezelf creëert waarop je een herstelactie inzet. Een drukke dag ziet er dan zoals hieronder uit. Je begint ’s morgens bij het opstaan met je basisniveau en de volgende morgen als je opstaat heb je je basisniveau ook weer bereikt. Tussendoor zet je herstelacties in zodat je voorkomt dat je in de buurt van je uiterste grens komt.
Als je het spel in het grensgebied door hebt, merk je dat je minder tegen drukke dagen of onverwachte activiteiten op hoeft te zien en je meer zelfvertrouwen krijgt in het hanteren van je klachten.
Annemiek de Crom heeft reumatoïde artritis en is gasttrainer voor de trainers van ReumaUitgedaagd! Zij is gespecialiseerd in werken met reuma.